چگونه دستگاههای موسيقی ايرانی را بشناسيم ؟

آموزش و تدریس موسیقی در بهترین آموزشگاه موسیقی شرق تهران

ثبت نام کلاس موسیقی

آموزشگاه هیــــــــــــوا

آشنایی با دستگاهای موسیقی ایرانی 

شاید این پرسش برای خیلی از علاقه مندان به موسیقی مطرح باشد . تصنیف یا آ وازی را می شنوند ، گوینده رادیو اعلام میکند :

فلان تصنیف در دستگاه ماهور و یا مثلا فلان آواز در ابوعطا و …

ازین دست ، و ما هم می شنویم و لذت می بریم ،

اما دوست داریم بدانیم معنی اینها چیست ؟!

خوب مخاطب این پست ، کسانی هستند که این سوال برایشان مطرح شده است و قاعدتا افرادی که آشنایی کامل دارند با این مبحث ، برایشان امری ساده و واضح است .

خیلی از عزیزانی که این پرسش را به انحاء گوناگون مطرح کردند ، دنبال یک اکسیر و یا فرمولی می گردند که سریع آنها را به جواب برساند .

مثل حل معادله تابع درجه ۱ یک مجهولی !

خوب باید به این بزرگواران بگویم که x (ایکس) را به این سادگی نمیتوان بدست آورد و نسخه واحد و فرمولی نمیتوان برای این امر ارائه داد .
حتی در موسیقی غرب هم چنین نسخه ای وجود ندارد مگر تمرین و ممارست و تجربه گوش .

یک وقت است که تئوری چیزهایی را به ما می آموزد و راه را برای ما آسان و رمزنگاری می کند .

اما جاهایی هست که تئوری نقشش بسیار کمرنگ است .

معنای گامهای کوچک و بزرگ را در پستهای قبل دانستید .

خوب گامهای بزرگ متعددند .

واین را هم به خوبی میدانید که یک ملودی را میتوانید در هریک از گامها تنظیم کنید ( بحثهای فنی سازبندی و گستره های صوتی و… را فاکتور میگیریم ) .

آیا مثلا ملودی تصنیف مرغ سحر را که میتوان در گام دوی بزرگ تنظیم نمود را بشنوید ، و بعد مثلا همان را اگر در گام سل بزرگ تنظیم کنیم و بشنوید ، آیا تغییری حس می کنید ؟

واقعیت این است که ماهیتا فرق خواهند داشت نه ظاهرا و توضیح این مطلب فعلا دشوار است .

گوشهای بسیار آزموده و بسیار استاد ، می توانند این تمییز را متوجه شوند .

شاید برای اکثر گوشهای آزموده ، نهایتا تشخیص بزرگ و یا کوچک بودن مدالیته قطعه محرز باشد ولی اینکه دقیقا در چه تنالیته ای بوده ، نیاز به پرورش دقیق و علمی ( دشیفراژ و سلفژ اصولی و علمی ) گوش باشد که در آکادمیهای موسیقی یکی از درسها و اصول کار است
.
در خصوص موسیقی سنتی هم راهی به جز تمرین گوش ندارید .

البته در کنار تمرین گوش باید به مواردی که در مقاله قبل گفتیم اهتمام داشته باشید .

فواصل خاص موسیقی سنتی را بشناسید و آرایش فواصل را در مایه های گوناگونو همچنین گردش خاص ملودیها .

برخی از ویژگیهای مختص موسیقی سنتی از قبیل نتهای آغاز ، شاهد ، ایست ، متغیر و اختتام ، ممکن است هر شنونده ای را دچار اشتباه نمایند .

چرا که اکثر گوشها در آموزشگاهها با اصول موسیقی غرب تربیت می شوند .

کلیدواژه هایی که اشاره شد را باز در پستهای قبل توضیح دادیم .

عزیزان باید بدانند که در کنار همه آگاههیهای یاد شده ، باید با حال و هوای دستگاهها آشنا شوند .

شاید این متاثر از همان روش یادگیری سینه به سینه ای بوده که نسلها باعث ماندگاری موسیقی ما شده است .

برای شروع می توانید برخی تصنیفها و یا آوازهای مشهور اجرا شده را برای خود به عنوان سمبل به ذهن بسپارید .

درکنار این به مطالعه تئوری مربوطه هم تاحد لزوم بپردازید .

چشم و گوش و ذهن وقتی که همسو شوند ، شما را قادر به تشخیص دستگاهها می کنند .


مثلا مرغ سحر را همه می شناسیم .

این تصنیف در دستگاه ماهور ساخته شده است و میتواند یک الگو باشد.

سعی کنیم از طریق آزمون و خطا و مقایسه موسیقی مجهول با موسیقی های سمبلی که به ذهن سپردیم ، تشخیص دهیم که در چه مایه ای میباشد .

البته نیاز به ممارست دارد و نمیشود به یک الگو بسنده کرد .

تصنیف منتظرت بودم مثلا در مایه دشتی است که از متعلقات دستگاه شور میباشد یا مثلا تصنیف ایران مرز پرگهر نیز در همین مایه هست .

با گوش دادن به الگوهایی ازین دست میتوانید به شباهتها پی ببرید .


قطعا اگر آهنگ مجهول ، حال و هوایش ، شما را به یاد یکی از الگوهایی که به ذهن سپرده اید ، بیاندازد و با آن حال و هوا سازگار باشد ، معما تا ۷۰ درصد حل شده است .

سی درصد باقیمانده بر میگردد به معماهای موسیقی شیرین سنتی ما که گوشه های شبیه به هم ، نتهای متغیر و ایست …. و تربیت ناقص گوش ما که امکان اشتباه را زیاد می کنند .!!

مثلا شاید برای گوش ناآزموده ، شنیدن بیات زند ( از متعلقات دستگاه شور ) با ماهور اشتباه شود !!

یا مثلا آوازهای متاثر از دستگاه شور ( ابوعطا ، بیات زند ، افشاری ، دشتی ) خیلی به هم شبیه بیایند .

اینجاست که گردش ملودی ها ، نتهایی که روی آنها تاکید بیشتر می شود ، حس اختتام به سمت پایین یا بالا و ….

ویژگیهای دیگر ، میتواند شما را به تشخیص درست تر رهنمون کند .


خلاصه ای که در این مقاله و در پاسخ به پرسش مطروحه عرض کردیم ، میتواند راهنمایی باشد برای اشخاصی که میخواهند بیشتر با موسیقی عجین شوند و ارتباط بیشتری پیدا کنند .

فلذا برای عزیزانی که به صورت آکادمیک و کلاسیک مشغول آموختن ردیف دستگاهی هستند ، قطعا مدرسشان بهترین الگوها و متدها را در اختیار قرار خواهد داد .

مبحث فواصل

هنرجوی موسیقی در میهن عزیزمان ، باید با فواصل موسیقی سنتی نیز آشنا شود .

این نقص است اگر به دنبال تحصیل دانش و هنر موسیقی باشیم ، اما تنها آگاهی به موسیقی غرب داشته باشیم .

اشتباه نکنید .

اینجا صحبت از اولویت یا برتری یک موسیقی به نوع دیگر یا امثالهم نیست ، در این خصوص پیشتر مطلب نوشتیم و سلیقه را معیار قرار دادیم نه اینکه دنبال واکاوی زیبایی شناسی هنری باشیم !

هر ذهن و هر فردی به سمتی خاص گرایش دارد و این شاید نمیتواند مورد سنجش قرار بگیرد .

پس نیت بنده از بیان اینکه باید آگاهی به موسیقی سنتی هم داشته باشیم ، بیشتر جنبه دانش قضیه بوده تا سلیقه .

بگذریم


گفتیم زیر و بمی میان دو نت متوالی را « فاصله » میگوییم . فواصله هم برای خودش متری دارد .

متر ما برای فاصله موسیقی غربی ، نیم پرده ها هستند و در موسیقی سنتی ما ، چون فاصله کوچکتر از نیم پرده هم داریم ( ربع پرده ها ) اوضاع متفاوت خواهد بود .

در گامهای تعدیل شده امروزی غربی ، کمترین فاصله دو نت متوالی ، نیم پرده خواهد بود .

( خیلی نمیخواهیم درگیر واژگان کروماتیک و دیاتونیک و تفاوتشان … شویم اینها را بگذارید مطالعه آزاد ) مثلا نت دو را در نظر بگیرد ، کوچکترین فاصله بعد از آن ، نت دو دییز است ( که نیم پرده زیر تر است ) .

ما همیشه فاصله را از نت بمتر محاسبه می کنیم .

خوب اگر دو نیم پرده زیرتر برویم ، به نت ر می رسیم . به هر فاصله ی دو نیم پرده ای ، یک پرده می گوییم . فاصله را تا محدوده ی یک پرده متصل میگوییم و بشتر از آن را منفصل می گوییم .

 

آشنایی-با-دستگاهای-موسیقی-ایرانی-سنتی-آموزشگاه-موسیقی-هیوا
آموزشگاه موسیقی - بهترین آموزشگاه موسیقی - آموزشگاه موسیقی کودک - آموزشگاه موسیقی کودکان - آموزش پیانو - آموزش آواز - آموزش گیتار - آموزش ویولن - 

ثبت نام کلاس موسیقی - ثبت نام کلاس موسیقی کودک - آموزشگاه موسیقی شرق تهران - کلاس موسیقی - آموزش موسیقی کودک - آموزش موسیقی به کودکان -

 ثبت نام کلاس موسیقی برای کودکان - آموزشگاه موسیقی پیروزی - بهترین آموزشگاه موسیقی در شرق تهران - استاد خانم آموزش موسیقی - 

آموزشگاه موسیقی برای خانم ها - 

آموزشگاه موسیقی بانوان - آموزش سلفژ - آموزش صدا سازی - آموزش آواز پاپ - ثبت نام کلاس موسیقی در خیابان پیروزی - مدرس خانم موسیقی کودک - آموزشگاه موسیقی کودک -

 آموزشگاه موسیقی کودکان - آموزشگاه موسیقی کودک پیروزی - برترین آموزشگاه موسیقی - بهترین آموزشگاه موسیقی شرق تهران -  بهترین سنین مناسب برای شروع ساز در کودکان -

 آموزش موسیقی کودکان – ضرب پا در موسیقی چیست - چگونه اضطراب و دلهره صحنه را از خود دور کنیم - هیتاگوژی در مقایسه با پداگوژی و آندراگوژی -

 تمرین برای افزایش حجم صدا  - مهارت و توانمندیهای مورد نیاز آهنگسازی - آشنایی معرفی دستگاه های موسیقی همایون - آموزش گیتار - آموزش تنبک - آموزش نی

به چه کسی می گویند آهنگساز ؟ - فواید نواختن موسیقی در تحقیقات دانشگاهی - رابطه موسیقی با زندگی امروزه بشر -
چرا آهنگی مدام در ذهن تکرار می شود - مقاله ای بسیار مفید درباره آموزش سلفژ